شهر شیراز یکی از قطبهای گردشگری ایران است که به شهر شعر و ادب نیز شهرت پیدا کرده است؛ یکی از زیباترین جاهای دیدنی شیراز، آرامگاه سعدی، شاعر نامدار ایرانی است که اشعار و غزلیاتش تا به امروز مورد تحسین و توجه همهی ماست. سعدی شیرازی، شیخِ اجلّ یا استاد سخن فارسی، از شاعران قرن ششم و هفتم هجری است که اثری انکارناپذیر بر زبان فارسی داشته است. آرامگاه سعدی شیرازی که در بین مقبرههای شاعران ایرانی یک نگین فیروزهای درخشان به شمار میرود، در یکی از زیباترین مناطق شیراز، در انتهای خیابان بوستان و درست در کنار باغ دلگشا واقع شده است. این آرامگاه در منطقه ۳ شیراز و در محله نیستان قرار دارد. نیستان برخی از زیباترین جاهای دیدنی شیراز را در خود جای داده است؛ وجود باغ باستانی دلگشا و باغ طاووسیه در کنار این مقبره باعث میشود در زمان بازدید از سعدیه بتوانید به برخی از جاذبههای شیراز نیز سری بزنید.
احتمالاً کمتر کسی در ایران است که نامی از استاد سخن، سعدی نشنیده باشد یا این شاعر را نشناسد؛ بااینحال آشنایی با زندگینامهی سعدی یا «ابومحمّد مُشرفالدین مُصلِحبن عبداللهبن مشرّف» نیز خالیازلطف نیست. این استاد سخن دوران تحصیل خود را در نظامیه بغداد سپری کرد و بعد بهعنوان خطیب به شام و حجاز سفر داشت؛ اما در نهایت تصمیم گرفت به زادگاهش، شیراز، برگردد و تا پایان عمر خود در آنجا بماند.
اغلب جزئیات زندگی سعدی بر اساس حدس و گمان بررسی آثار وی گردآوری شدهاند. سعدی شیرازی احتمالاً بین سالهای ۵۸۵ تا ۶۱۵ به دنیا آمده و در بین سالهای ۶۹۰ تا ۶۹۵ هجری قمری، یعنی حدوداً در سن ۸۸ سالگی از دنیا رفته است. این شاعر نامی در سن ۱۲ سالگی پدر خود را از دست داد. او در سالهای زندگیاش در علوم بسیاری از جمله فلسفه، ادبیات، فقه، کلام و حکمت دانش اندوخت و آثار ارزشمندی از جمله دو کتاب بوستان و گلستان را از خود باقی گذاشت. البته آثار سعدی به این دو کتاب خلاصه نمیشود؛ سعدی ترجیعبند، رباعیات، قطعهها، غزلیات و قصیدههای بسیاری نیز نوشته است.شیخ اجل در زندگی خود حمله مغولان به ایران و سقوط حکومتهای قدرتمندی مثل خوارزمشاهیان و عباسیان را به چشم دید. این شاعر در برههای از زندگی خود مدتی راهی بیابانها شد و بعد به کشورهای مختلفی از جمله تونس، مصر و عراق سفر کرد. سعدی شیرازی نقش مهمی در گسترش علوم داشته و مدتی از زندگی خود را به ارشاد و ارائهی خطبه به مردم گذرانده است.
جالب است بدانید سعدی در زمان خود هم فرد مشهوری بود و اولین شاعر ایرانی است که شعرهایش به زبانهای اروپایی ترجمه و منتشر شده است.
ساخت آرامگاه فعلی سعدی که ما امروزه از آن بازدید میکنیم در سال ۱۳۲۷ شروع شد. سه سال قبلتر، یعنی در سال ۱۳۲۴، انجمن آثار ملی یک شعبه در شیراز ایجاد کرد که علی سامی دبیری آن را برعهده داشت و ایده مرمت آرامگاه این شاعر را بیان کرد. در نهایت در سال ۱۳۲۷ موافقتهای اولیه اعلام شد و قرارداد طراحی این آرامگاه با مهندس محسن فروغی و مهندس علی صادق بسته شد.
در اسفندماه سال ۱۳۳۰ از این مقبره زیبا رونمایی شد. ارامگاه سعدی با نگاهی به چهلستون و ترکیبی از معماری جدید و قدیم ایرانی ساخته شده است. در این بنا سنگ مزار این شاعر پرآوازه در وسط یک عمارت ۸ ضلعی و در زیر سقفی با کاشیهای فیروزهای قرار گرفته است.